*1 – آخرین اخبار (همزمان با نوشتن این سطور) و ملاحظاتی بر راه حل های احتمالی فنی و تکنولوژیکی برای آن :
۱– اجلاس سران ۱۹۵ کشور در سطح جهان در نیمة اول دسامبر ٬۲۰۱۵ به یک قرارِ اساسأ داوطلبانة عمومی جهت برنامه ریزی و هماهنگی برای کاهش میزان استفادة نفت و ذغال سنک و جایگزینی آن با انرژی های باصطلاح تمیز٬ رسیدند. این حادثه علارغم ابراز نارضایتی و تردیدهای بحق بسیاری٬ قدم عملی نسبتأ بزرگی است که اگر هم نتواند با سرعت لازم معضلِ جهانی در این رابطه را چندان تخفیف دهد٬ بی شک جهت سرمایه گذاری را بطور چشمگیری بسمت تولید منابع انرژی غیر فسیلی موجود٬ به ناگزیر خواهد کشاند. منابعی چون گاز طبیعی٬ انرژی بی پایان خورشیدی با “اثر فتو الکتریکی” توسط آن٬ قدرت وزش باد و فشار جوی٬ فرم های مختلف آبی و شاید هنوز با قید ملاحظاتی بر نیروی اتمی (به خصوص مهار انرژی بر اثر تصادم و ادغام اتم های هیدروژن Nuclear Fusion with Hydrogen Atoms)٬ و تاملی دوباره در بهره برداری از نیروی پُرقدرت آتشفشانی لایه های زیرین زمین. این جهت گیری خود به ابداع یا نوآوری های پُر شتاب و بیشمار مرتبط با آن که بر پایة قدرت و قابلیت گسترده فن آوری های کنونی می باشند٬ منجر شده و بیش از پیش خواهد شد. در نتیجه یکی از عوامل مهمی خواهد بود تا سیمای اقتصادی و به دنبال آن فرم های تجلی اجتماعی در سطح جهان را بشدت دگرگون سازد. پروسه ای که فی الحال در پاسخ به ضرورت غیر قابل اجتناب طبیعی اش در واقع شروع شده است.
۲– در فاصلة یکماه بعد از خبر فوق٬ خبرهایست که گویا فعلاً چند تا از دهها پروژه ای که روی «اقتصادی» کردنِ تولیدِ «انرژی سبز Green Energy» کار میکنند٬ به روش هایی دست یافته اند که میتواند کلِ انرژیهای مبتنی بر سوختِ فسیلی و حتی اتمی را کاملاً کنار زده و در اشل یا مقیاسی بیسابقه٬ جایگزین آن گردند. اساسِ علمی آن البته جدید نیست. از قرار مبتنی بر پدیده یا «اثرِ فتوالکتریک» میباشد که اتفاقاً انیشتین به خاطر توضیح علمی آن کنارِ فرمولِ معروفش (E = mc2) در سالِ ٬۱۹۰۵ به دریافت جایزة نوبل در سالِ ٬۱۹۲۱ نائل گشت (داستان دارد… برای اطلاع فشرده علمی به اینجا کلیک کنید که در صفحه دیگر باز می شود!).
منتها دو مانع برای بهره برداری از آن٬ تاکنون وجود داشته است:
اول٬ مسئله قابلیتِ محدودِ تکنولوژیکی در قرن گذشته و پیدا کردنِ مناسب ترین و ارزانترین مادة اولیة لازم جهتِ اقتصادی کردنِ آن در حالِ حاضر. این تکنیک میبایست نورِ خورشید را تبدیل به حرکت الکترونها جهتِ دستیابی به انرژی الکتریکی بکند. چیزی شبیه به تابلوهای خورشیدی٬ معروف به «سولار پنل Solar Panel»٬ اما با انعطاف پذیری و قابلیتی بسیار بالاتر و ارزانتر.
دوم٬ سرمایه گذاریهای عظیمِ در دو قرن اخیر در حیطة فراوردهای نفتی و ذغال سنگ توسط دولت ها و بخش خصوصی٬ هم شاهرگِ تولیدی و اقتصادی در عرصة انرژی و بسیاری کالاهایِ کم و بیش متصل به آن را شکل داده است و هم سودآوری های سرشار برای بازیگرانِ اصلی آن به همراه داشته است. قدرت چنین واقعیتی توانسته است جلوی هرگونه تلاش قابل ملاحظه برای دستیابی به انرژی جایگزین را بگیرد. البته منظور از این «جلوگیری»٬ صرفاً روشهای «توطئه گرانه» توسطِ انحصاراتِ نفتی یا دولتها٬ نیست. بلکه در کنار آن و شاید هم بیشتر از آن٬ «غیرِ اقتصادی» بودن هر طرحی هم تاکنون یک مانع جدی بوده است.
اکنون «حَنا»ی هر دوِ این موانع دیگر چندان «رنگی ندارد»! بواسطة جدی بودن خطرِ «اثرِ گلخانه ای» مذکور٬ به همراهِ توانایی بی پایان و پُرشتاب رشد فن آوری ها در قرنِ حاضر٬تا کنون حداقل صد ها و بلکه هزاران میلیارد دلارِ آمریکائی سرمایه از طرفِ دولت ها٬ کمپانی های بین المللی و میلیاردِر ها٬ از آمریکا و حتی عربستان بگیر تا «گوگل»٬ «اَپل» و یا «بیل گِیت» و «جورج سِروس» و بسیاری دیگر٬ حاضر و آماده برای وارد شدن در این عرصه در مقیاسی نجومی میباشند.
با اینحال٬ حتی با فرضِ صحت اینگونه خبرهای «داغ» (که بنظر من به هیچ وجه «غیرمنتظره» هم نیست)٬ باضافه ملاحظاتِ فوق٬ برای برقرار کردن و به اجرا درآمدن تکنولوژی مدرن انرژی در اِشِلِ جایگزینی کامل با سوختهای فسیلی٬ هنوز موانع بسیاری را پیشِ روی دارد. معنای آن اینستکه جامعه بشری در کلیت خود٬ با همه پیچیدگی های اقتصادی٬ سیاسی و موقعیت پُر تناقض طبقاتی و رقابتی های خشن روزمره اش٬ در یک مسابقه پُرسرعت و نفس گیر با پیشرفت روزافزون و بسیار ملموس این پدیده عالمگیر«گرمایی»٬ خواسته یا نا خواسته قرار دارد. بنا بر تخمین علمی توسط اکثر دانشمندان در این حیطه٬ اکنون ما حداکثر ۵ تا ۶ دهه * فرصت داریم که بتوانیم قابلیت زیستی کره زمین را در سطح موجود نگه داشته تا شاید بتوانیم با کنترل در پیشرفت و تعمیق آن٬ به ترمیم خرابی های تا کنونی اش بپردازیم.
—————
* ه {بعد از تحریر اولیه و قبل از چاپ کتاب:
الف – آخرین گزارشات علمی در سال ۲۰۱۹ حاکی از آنستکه پروسه گرمایش جهانی٬ با سرعت بیشتری از آنچه پیش از این پیش بینی می شد٬ پیش رفته است. ه
همچنین تخمین قبلی مبنی بر احتمال رسیدن افزایش دمایی در سطح زمین تا آخر قرن حاضر٬ کمی بالاتر از ۲ درجه سانتیگراد بود. اکنون این تخمین به بیش از دوبرابر آن یعنی نزدیک به ۵ درجه سانتیگراد رسیده است. معنای آن اینستکه٬ روند افزاینده این پدیده بسیار مخرب٬ بسیار سریعتر و با شتاب بیشتری دارد پیش می رود. در نتیجه راهکار جهانی وظایف بسیار بیشتر و پر قدرت تری را می طلبد. چرا که این تخمین ۵۰-۶۰ ساله٬ اکنون توسط مراجع علمی مربوطه٬ به کمتر از ۳۰-۴۰ سال رسیده است!! ه
به همین خاطر سوال قدیمی «چه باید کرد؟» بیش از هر زمانِ دیگر٬ پیش روی ما قرار دارد!
به این خواهیم پرداخت…
ه ب – همچنین در مورد سیلاب های سراسری اخیر در ایران (بهار ۱۳۹۸)٬ من در فیسبوک خود در چند قسمت به آن پرداخته ام. آنها در سایت کتاب بطور کامل در بخش ضمیمه ها آمده است. در فایل “پی دی اف” و چاپ کتاب٬ قسمت اول آن بصورت ضمیمه ۲ آمده است ه
{
پایان زیرنویس *2 ———————————
اگر مایلید از همینجا به مبحث اصلی برگردید٬ لطفاً به این لینک کلیک کنید: «سرمایه و تهدید حیات بشر در قرن حاضر – قسمت اوّل»!